Grad u zapanjujućem prirodnom okruženju sa bogatim arhitektonskim i istorijskim nasleđem, koji nudi neuporedivu kombinaciju kulture, fine kuhinje i termalnih kupatila…
Budimpešta – sa veličanstvenim Dunavom koji ga deli na pola. Buda, sa svojom romantičnom atmosferom na jednoj strani, i Pešta, dinamičan kulturni centar s druge strane. Budimska strana sa svojim istorijskim termalnim kupatilima i Kraljevskom palatom, crkvom Sv. Mateje i cik-cak uličicama koje obuhvataju okrug oko Dvorca, odiše osećajem mira. S druge strane, zahvaljujući svojim bogatim muzejima, Parlamentu, Velikoj pijaci, Bazilici Svetog Stefana (okruženoj pešačkim ulicama) i inspirativnoj atmosferi „jevrejske četvrti“, Pešta nudi užurbanu i živopisnu scenu.
Mađarska prestonica zaslužuje epitet grada sa živom istorijom. Kao banjski grad, Budimpešta je više od zbira kupališnih objekata, jer nudi jedinstveni spoj rimskih, turskih i evropskih kupališnih objekata. Ponuda restorana u Budimpešti sadrži kuhinju koja se sastoji od spoja tradicionalnih mađarskih ukusa i najnovijih svetskih trendova u kulinarstvu. Budimpešta je takođe mirno mesto susreta religija i kultura, koegzistencija duhovnog nasleđa Istoka i Zapada. Budimpešta je talište širokih potkultura koje vredi posetiti, jer je poznata i sigurna metropola sa ljudskim licem koja takođe nudi bogatstvo novina, iskustava i iznenađenja za posetioce otvorenog uma.
Tokom vekova tri grada su rasla i cvetala jedan pored drugog duž obala Dunava: Budim, mesto kraljevske rezidencije; Pešta sa svojom dinamičnim ekspanzijom od 19. veka nadalje; i Obuda, poznat po nešto manje urbanim, ali veselim restoranima i ljubaznim lokalnim stanovništvom.
Naseljen još od rimskog doba, kasnije su ga uništile osmanske trupe i austrijski topovi. U doba reformi (1825-1848) grad je doživeo svoj prvi razvojni procvat, kada su, između ostalih zgrada, izgrađeni Mađarski nacionalni muzej i Lančani most koji povezuje dve obale Dunava. Godine 1873. tri grada su se konačno ujedinila, što je dovelo do tempa razvoja koji je u Evropi bio gotovo bez premca. Period pre Prvog svetskog rata zaista je bio Belle Epoque, period „srećnog mira“, kako su ga Mađari nazvali.
Izgrađeni su gradski parkovi, zajedno sa elegantnom avenijom Andrassi i Operom. U čast milenijuma osnivanja Mađarske, izgrađena je druga evropska podzemna železnica između Trga heroja i Secesionističkog muzeja primenjene umetnosti; novi mostovi su izgrađeni nakon Lančanog mosta za povezivanje dve obale reke, dok je zgrada izgradnja zgrade Parlamenta iziskivala ogromne troškove i uz korišćenje ogromne radne snage. Gradske koncertne dvorane su prepune svake večeri, novoizgrađene železničke stanice dočekivale su nove građane grada.
Dvadeseti vek nije mu doneo ništa dobro, jer je mnogo građana umrlo tokom Drugog svetskog rata i tokom revolucije 1956. godine. Veliki deo prvobitnih zgrada je uništen, ali je grad skoro čudesno ponovo ustao. Istina je, međutim, da se rupe od metaka, tragovi mnogih bitaka, i dalje mogu videti na zidovima nekih zgrada u Budimpešti. Jedna od glavnih atrakcija Budimpešte je zaista neprevaziđena arhitektonska raznolikost: kuće na području Budimskog dvorca uglavnom su izgrađene u baroknom periodu, dok su ulice centra Pešte obeležene stambenim zgradama s kraja 19. i početka 20. veka, zajedno sa Secesionističkom modernom zgradom. U međuvremenu, u celom gradu se mogu otkriti tragovi budimpeštanske rimske prošlosti, kao i nasleđe Turaka u 16. i 17. veku i socrealističke arhitekture 20. veka. To je uzbudljiva mešavina, baš kao i kulturne aktivnosti koje grad nudi. Danas je Budimpešta metropola od približno dva miliona ljudi i čeka da bude otkrivena.
Budimpešta je zaista grad sa hiljadu lica. Nema smisla pokušavati obići grad tokom kratkog vikenda! Osim što mu je potrebno nekoliko dana da se posete sve znamenitosti, grad se prostire na velikom području i vredi odvojiti vreme da iskusite njegovu geografsku raznolikost, od brda Budima, obala Dunava i ostrva Margaret do užurbanog područja grada Pešte. Prvi jedinstven aspekt koji upada u oči posetiocima je kako je grad podeljen na dva dela – Budim i Peštu, povezane mostovima – i da svaka strana nudi poseban doživljaj i uvid u istoriju. U Budimu se nalaze terme koje se vraćaju u doba turskih osvajača, mirno područje Taban i kaldrmisane ulice u istorijskoj četvrti Castle Hill. U međuvremenu, Pešta odiše elegancijom avenije Andrassi, karakterom grada svetske klase sa očaravajućom Operom, kupolom bazilike, mnogim savremenim muzejima, noćnim životom i mnogim skrivenim atrakcijama. Dve znamenitosti se nalaze na listi UNESCO -a sa statusom svetske baštine: obale Dunava i okrug Budimski dvorac, kao i avenija Andraši i njegova istorijska osnova. Od ostalih znamenitosti vredi posetiti muzej Primenjene umetnosti, koji je deo secesionističkog nasleđa, gradske modernističke i arhitektonske građevine Bauhaus kreacije, njegovo socijalističko nasleđe ili suzdržana, ali odlučna Palata umetnosti, u kojoj se nalazi izuzetna koncertna dvorana, kao i Ludvigov muzej.
Budimpsko brdo na kome se nalazi dvorca (Varhegi), koje se uzdiže iznad Dunava, sadrži mnoge od najvažnijih gradskih srednjovekovnih spomenika i muzeja. Na vrhu ovih impresivnih građevina nalazi se Budimski dvorac iz 18. veka (Budavari Palota), masivna palata sa 200 soba koja je zamenila dvorac iz 13. veka izgrađen za zaštitu uporišta od napada Mongola i Tatara.
Iako teško oštećen u Drugom svetskom ratu, veliki deo eksterijera je obnovljen, zajedno sa delovima unutrašnjosti, u kojima se sada nalaze brojni važni muzeji. To uključuje Mađarsku nacionalnu galeriju u glavnom krilu, dok se u južnom krilu istorijski muzej zauzima četiri sprata.
Ispred dvorca, s pogledom na Dunav, stoji bronzana konjička statua princa Eugena Savojskog, heroja odbrane grada od turskih napada. Brdo zamka vredi istražiti po svojim srednjovekovnim uličicama i romaničkoj, gotičkoj i baroknoj arhitekturi. Ceo ovaj istorijski kompleks je deo UNESCO -ve Svetske baštine.
Kao i veći deo grada, dvorac Buda je spektakularno osvetljen noću, a dvorišta dvorca ostaju otvorena 24 sata dnevno. Do zamka možete doći obnovljenom istorijskom železnicom, koja polazi sa Budimskog kraja Lančanog mosta.
Vrhunac šetnje po ljupkim popločanim ulicama Budimpešte pogodnim za pešake je područje oko arhitektonski prijatne zgrade parlamenta (Orszaghaz), zajedno sa susedima, Etnografskim muzejom i Ministarstvom poljoprivrede.
Treća po veličini zgrada parlamenta u svetu, ova neogotička zgrada svečano je otvorena 1886. godine u znak obeležavanja 1.000 godina od osnivanja zemlje. (Mađarska je tada bila deo Austrougarskog carstva.)
Ova impresivna struktura ima 691 sobu, kao i impresivnih 19 kilometara hodnika i stepenica. Obilasci s vodičem traju otprilike 45 minuta i dostupni su kad god vlada ne zaseda, a uključuju mnoge istaknute delove zgrade, poput glavnog ulaznog hodnika, raznih predvorja i dragulja mađarske krune.
Budimpeštanska bazilika Svetog Stefana (Szent Istvan-bazilika) popularna je atrakcija zbog impresivne arhitekture, lepote unutrašnjosti i panoramskog pogleda sa kupole. Katedrala je posvećena Svetom Stefanu, svetom mađarskom kralju i osnivaču mađarske države, a izgradnja je počela 1851. godine, ali nakon nekoliko zastoja u izgradnji – uključujući i rušenje njene nedovršene kupole – završena je tek 1905. godine.
Krov, kule i spoljni zidovi bili su teško oštećeni u Drugom svetskom ratu, a dragoceni mozaici crkve pali su sa zidova. Međutim, oni su uspešno vraćeni na prvobitno mesto i predstavljaju vrhunac bogato ukrašenog enterijera. Najupečatljiviji od njih, petočlani venecijanski mozaik nalazi se u svetištu.
Najdragocenija sveta relikvija katedrale, mumificirana desna ruka zaštitnika crkve, prvog kralja Mađarske, izložena je pod staklom u kapeli levo od velikog oltara.
Jedna od najboljih stvari koje treba uraditi ovde, ako vreme dozvoljava, je da se popnete jednim od dva lifta koji posetioce odvoze do kupole radi panoramskog pogleda na grad i Dunav od 360 stepeni (alternativno, možete se popeti uz 364 stepenika) . Obilasci bazilike sa vodičem dostupni su radnim danima.
Sa pogledom na Dunav, na mestu gde je u srednjem veku gradsko udruženje ribara izgradilo svoje odbrambene zidine, stoji impresivni Ribarski bastion (Halaszbastia). Ova izuzetna zbirka neoromanskih kula, dvorišta, kolonada i zidina izgrađena je između 1895. i 1902. godine i jedno je od najpopularnijih mesta u gradu za turiste, uglavnom zbog spektakularnog pogleda na grad i Dunav.
Dok ste ovde, svakako potražite bronzanu konjičku statuu Svetog Stefana, prvog kralja Mađarske, u južnom delu dvorišta. Reljefi na zidinama prikazuju scene iz Stefanovog života. Dostupne su različite opcije obilaska na stranim jezicima.
Dunav protiče kroz Budimpeštu od severa prema jugu, a na nekim mestima unutar gradskih granica širok je čak 640 metara. Jedna od najboljih besplatnih stvari u Budimpešti je šetnja Dunavskim šetalištem (Dunakorzo), koje se proteže između mostova Elisabeth i Szechenii.
Iako postoji mnogo mesta sa kojih možete uživati u pogledu na veličanstvenu reku dok šetate njenim obalama (sa obe strane Budima ili Pešte, obe su dobre), Dunavsko šetalište je definitivno jedno od najboljih vidikovaca za razgledanje zadivljujuće arhitekture grada.
Na obali Dunava (severoistočna strana, u blizini zgrada mađarskog parlamenta) naći ćete zapanjujuće cipele na spomen obeležju Dunavske obale, seriju od 60 pari čeličnih izvajanih cipela u znak sećanja na Jevreje koje su ovde ubili nacisti . To je potresan i dirljiv potsetnik na nacističke zločine koje je Mađarska pretrpela u Drugom svetskom ratu.
Još jedan odličan način za razgledanje grada je krstarenje brodom po Dunavu. Brojni turistički izleti redovno polaze sa odredišta za sletanje u Vigado ter na obali Pešte i Bem Jozsef ter na obali Budima, pa se toplo preporučuju. Takođe je zabavno gledati ove brodove sa istorijskog Mosta slobode kako plove niz reku.
Crkva Matije, poznata i kao Crkva Naše Gospe (Nagiboldogasszoni-templom), istaknuta je znamenitost na brdu pored Dvorca. Završen je 1269. godine, a njegova veličanstvena južna vrata sa reljefom koji prikazuje Marijinu smrt dodata je 1300 -ih.
Tokom turske okupacije 1541-1699, crkva se koristila kao džamija, a kasnije je obnovljena u baroknom stilu. To je bilo poprište nekoliko istorijskih događaja, uključujući krunisanje ugarskog kralja Karla I 1309. godine i krunisanje austrijskog cara Franca Jozefa I i njegove supružnice Elizabete (Sissi) za vladare Ugarske.
Besplatni koncerti orgulja koji se ovde održavaju nedeljom uveče vredni su posete. Takođe vredi pogledati, Muzej crkvene umetnosti nalazi se u srednjovekovnoj kripti crkve i sadrži zbirku svetih relikvija, rezbarenja kamena i replika mađarskih krunskih dragulja.
Nadam se smo makar malo zagolicali Vašu maštu i ubedili Vas zašto trebate posetiti baš Budimpeštu.
