Krakov – nekadašnja prestonica Poljske
Krakov, jedan od najstarijih i najlepših gradova Poljske, poznat je po bogatoj istoriji i raznolikoj kulturi koja se proteže kroz vekove. Kao nekadašnja prestonica Poljske, Krakov je centar umetnosti, obrazovanja i tradicije, a njegov stari grad je pod zaštitom UNESCO-a.
Istorijska Pozadina
Krakov je osnovan u 7. veku i od tada je igrao ključnu ulogu u poljskoj istoriji. Wawelski zamak, koji se uzdiže iznad Vistule, bio je kraljevska rezidencija i simbol poljske državnosti. Ovaj zamak sadrži bogate kolekcije umetnosti i istorijskih artefakata, uključujući i poznatu tapiseriju „Zmaja sa Wawela“.
Kulturni Život
Krakov je poznat po svom živopisnom kulturnom životu. Grad domaćin raznih festivala, uključujući Međunarodni festival pozorišta i Jazz Jam Festival. Ulice su ispunjene umetnicima, muzičarima i performerima, a svake godine se organizuje i Festival ulične umetnosti koji privlači talentovane umetnike iz celog sveta.
Legende i Tradicije
Jedna od najpoznatijih legendi vezanih za Krakov je ona o Wawel Drakonu. Prema legendi, zmaj je terorisao grad sve dok ga nije pobedio hrabri mladić Krak, koji je postao junak. Ova priča se često prikazuje u umetnosti i popularna je među turistima, koji mogu posetiti skulpturu zmaja koja, po legendi, svako malo izbacuje vatru.
Osim toga, tradicija uzgajanja običaja za vreme Božića i Uskrsa je veoma važna. U gradu se organizuju božićni marketi, a ukrašavanje drvenih jaja za Uskrs je još jedna omiljena praksa.
Gastronomija
Krakov je poznat po svojoj bogatoj i raznolikoj kuhinji. Specijaliteti kao što su pierogi (punjene testenine), oblatne, i placki (pohovani krompir) često se poslužuju u lokalnim restoranima. Ne treba zaboraviti ni na poljska pića, kao što su kompot od jabuka i lokalna piva, koja su sve više popularna među turistima.
Obrazovanje i umetnost
Krakov je domaćin jednog od najstarijih univerziteta u Evropi, Jagelonskog univerziteta, osnovanog 1364. godine. Ova institucija privlači studente iz celog sveta i doprinosi dinamičnoj akademskoj atmosferi grada. Takođe, umetnička scena u Krakovu je vrlo živahna, s brojnim galerijama, muzejima i kulturnim centrima, uključujući Muzej savremene umetnosti MOCAK i Galeriju „Zachęta“.
Arhitektura
Pored Wawelskog zamka, Krakov se može pohvaliti i veličanstvenom Katedralom svetog Petra i Pavla, koja je primer barokne arhitekture. Takođe, trg Rynek Główny, koji je jedan od najvećih srednjovekovnih trgova u Evropi, okružen je brojnim istorijskim zgradama, uključujući Sukiennice (tržnicu), koja datira iz 14. veka i danas je dom mnogim radnjama i galerijama.
Muzeji i galerije
Krakov ima bogatu ponudu muzeja, uključujući i Muzej narodnog pozorišta, Muzej poljske vojske i Muzej galicijske židovske kulture. Takođe, tu je i Oskar Schindlerov muzej, koji beleži istoriju Holokausta i značaj Schindlera u spašavanju Jevreja tokom Drugog svetskog rata.
Obrazovanje i nauka
Pored Jagelonskog univerziteta, Krakov je domaćin i drugih visokoškolskih institucija, kao što su Tehnički univerzitet i Akademija lepih umetnosti. Ove institucije igraju ključnu ulogu u obrazovanju mladih umetnika i naučnika.
Jezik i dijalog
Poljski je zvanični jezik, ali u Krakovu se može čuti i mnogo engleskog, posebno među mladima i u turističkim područjima. Grad promoviše dijalog između kultura i često organizuje događaje koji okupljaju ljude različitih nacionalnosti i pozadina.
Priroda i parkovi
Krakov nije samo urbani centar; takođe se ponosi i prirodnim lepotama. Park Planty, koji okružuje stari grad, idealno je mesto za šetnju i opuštanje. U blizini se nalazi i Večno jezero, popularno među lokalnim stanovništvom za rekreaciju i piknike.
Zanimljive tradicije
Krakov ima jedinstvene običaje, poput tradicionalnog “kurpie” (božićnog drvca), koje se ukrašava ručno rađenim ornamentima. Takođe, svake godine se organizuje takmičenje u pravljenju najlepših božićnih ukrasa.
Savremeni umetnici i umetnost
Grad je domaćin mnogim savremenim umetnicima i kreativcima, a umetničke galerije često organizuju izložbe novih radova i performansa. Ovaj aspekt kulture čini Krakov dinamičnim mestom za umetnost i inovacije.
Sport i aktivnosti na otvorenom
Krakov je popularan među sportistima, posebno za bicikliste i pešačenje. Grad nudi mnoge biciklističke staze i staze za pešačenje, kao i mogućnosti za vodene sportove na obalama Vistule.
1. Wawelski zamak
Wawelski zamak je jedan od najvažnijih simbola Poljske i ključna tačka u istoriji Krakova. Smešten na Wawel brdu, zamak je bio kraljevska rezidencija od 11. do 17. veka.
- Arhitektura: Zamak kombinuje različite stilove, uključujući romanički, gotički i renesansni. Njegova impozantna fasada i unutrašnji dvorišta sadrže bogate umetničke detalje.
- Katedrala: U okviru zamka nalazi se Katedrala svetog Vladislava i svetog Stanislava, gde su krunisani poljski kraljevi. Katedrala je poznata po svojoj zlatnoj kapeli, kao i po zvoniku s ogromnim zvonom „Zvonko Zmaja“.
- Muzej: Unutar zamka se nalazi muzej sa brojnim eksponatima, uključujući tapiserije, umetničke kolekcije i kraljevske relikvije.
2. Rynek Główny (Glavni trg)
Rynek Główny je srce starog grada i jedan od najvećih srednjovekovnih trgova u Evropi.
- Sukiennice: Tržnica koja se nalazi na trgu, datira iz 14. veka. Danas je dom suvenirnica i galerija, gde posetioci mogu kupiti lokalne rukotvorine i umetničke predmete.
- Muzej pod Sukiennicama: Ovaj muzej se fokusira na poljsku slikarstvo i umetnost 19. veka, uključujući dela poznatih umetnika kao što su Matejko i Malczewski.
- Marijinska crkva: Ova crkva, koja dominira trgom, poznata je po svom impresivnom oltaru od drvetom i veličanstvenim vitražima. Svakog sata iz tornjeva crkve se oglašava „Hejnał“, tradicionalna melodija koja se svira u četiri pravca.
3. Katedrala svetog Petra i Pavla
Ova barokna katedrala nalazi se na ulici Grodzka i poznata je po svom impozantnom enterijeru i bogatom istorijskom značaju.
- Unutrašnjost: Katedrala je ukrašena brojnim umetničkim delima, uključujući freske, statue i oltare. Osobito je zanimljiva kapela svetog Stjepana, koja sadrži relikvije svetaca.
- Ispred crkve: Svi posetioci mogu primetiti 12 statua apostola koji okružuju ulaz, što je jedan od prepoznatljivih elemenata crkve.
4. Oskar Schindlerov muzej
Ovaj muzej, smešten u nekadašnjoj fabrici Oskara Schindlera, posvećen je sećanju na Holokaust i sudbinu jevrejskog stanovništva Krakova tokom Drugog svetskog rata.
- Izložbe: Muzej nudi interaktivne izložbe koje istražuju život i rad Schindlera, kao i širu priču o životu Jevreja u Krakovu pre i tokom rata.
- Edukativna uloga: Muzej takođe organizuje radionice i predavanja, kako bi promovisao svest o važnosti ljudskih prava i tolerancije.
5. Kazimierz (Jevrejska četvrt)
Kazimierz je nekadašnja jevrejska četvrt, bogata istorijom i kulturom.
- Sinagoge: U Kazimierzu se nalaze mnoge istorijske sinagoge, uključujući Remuh sinagogu i sinagogu Izaaka, koje su svedoci bogate jevrejske tradicije u gradu.
- Muzej judaizma: Ovaj muzej istražuje bogatu istoriju jevrejskog naroda u Poljskoj, sa naglaskom na tradicije, običaje i tragedije tokom Holokausta.
- Kafići i restorani: Kazimierz je takođe poznat po svojoj živahnoj atmosferi, sa brojnim kafićima, restoranima i galerijama, koje često organizuju kulturne događaje.
6. Planty Park
Ovaj park okružuje stari grad i pruža prekrasan prostor za šetnju i opuštanje.
- Zelene površine: Park se prostire na oko 21 hektar, sa brojnim stazama, klupama i mestima za odmor, idealno za šetnje i piknike.
- Istorijski značaj: Planty je izgrađen na mestu nekadašnjih gradskih zidina, a danas predstavlja spoj prirode i istorije.
7. Velika jama (Wieliczka Salt Mine)
Iako nije direktno u Krakovu, ova UNESCO-ova svetska baština je često uključena u turističke itinerere.
- Svetionici od soli: Velika jama je poznata po svojim podzemnim kapelama, skulpturama i jezercima, sve napravljene od soli. Najpoznatija je Kapela svetog Kinga, koja sadrži impresivne reljefe i umetnička dela.
- Turističke ture: Posetioci mogu istraživati podzemne hodnike i učiti o istoriji rudarenja soli u Poljskoj.
Zaključak
Krakov je grad bogate kulturne baštine i raznovrsnih znamenitosti koje pričaju priče o njegovoj istoriji i tradiciji. Od monumentalnih zgrada do muzeja koji čuvaju sećanje na važna istorijska događanja, svaki kutak Krakova nudi nešto novo za otkrivanje. Bilo da ste ljubitelj umetnosti, istorije ili prirode, Krakov će vas sigurno očarati.